آورده غیر نقدی شرکت چیست؟
هنگامی که مؤسسان تصمیم به تأسیس یک شرکت می‌گیرند، لازم است مجموعه‌ای از شرایط، مدارک و الزامات قانونی را فراهم کنند. یکی از مهم‌ترین این موارد، تعیین میزان سرمایه شرکت، اعم از نقدی و غیرنقدی، است. سرمایه غیرنقدی می‌تواند شامل تجهیزات، امکانات، محل فعالیت شرکت و سایر دارایی‌های مشابه باشد.
با توجه به اینکه سرمایه غیرنقدی می‌تواند نقش مؤثری در افزایش سرمایه شرکت ایفا کند، توصیه می‌شود مؤسسان شرکت‌های تجاری و غیرتجاری، پیش از آغاز فرآیند تأسیس، توجه ویژه‌ای به این موضوع داشته باشند و اطلاعات کافی در مورد انواع سرمایه غیرنقدی و چگونگی ارائه آن کسب نمایند.ما در ادامه ایند موضوعات را بررسی خواهیم کرد.
سرمایه یا آورده غیرنقدی شرکت چیست؟
یکی از موضوعات مهم و کلیدی در فرآیند تأسیس شرکت، موضوع سرمایه اولیه یا آورده شرکاست. به‌طور کلی، سرمایه شرکت‌ها به دو نوع نقدی و غیرنقدی تقسیم می‌شود. سرمایه اولیه همان آورده‌ای است که شرکا یا سهامداران در ابتدای تأسیس شرکت، به شکل وجه نقد یا دارایی‌های غیرنقدی وارد مجموعه می‌کنند. این سرمایه، در ادامه نیز قابلیت افزایش دارد.
سرمایه غیرنقدی شامل اموال، حقوق یا خدماتی است که سهامداران یا شرکا، به جای وجه نقد و در ازای سهام یا سهم‌الشرکه خود، در اختیار شرکت قرار می‌دهند. به‌عبارت دیگر، هر نوع دارایی قابل ارزش‌گذاری نظیر ملک، ماشین‌آلات، تجهیزات، کارگاه، حق امتیاز یا حتی تخصص فنی (در موارد خاص)، می‌تواند به‌عنوان سرمایه غیرنقدی شرکت تلقی شود.
انواع آورده‌های غیرنقدی جهت تشکیل و ثبت شرکت‌های تجاری
در فرآیند تأسیس شرکت‌های تجاری، سرمایه شرکت می‌تواند به دو شکل نقدی و غیرنقدی تأمین شود. همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، آورده‌های غیرنقدی شامل دارایی‌هایی هستند که گرچه به صورت وجه نقد نیستند، اما قابلیت ارزش‌گذاری به پول را دارند و می‌توان آن‌ها را به عنوان بخشی از سرمایه شرکت منظور کرد.
این نوع از سرمایه می‌تواند شامل تجهیزات، ماشین‌آلات، زمین، ساختمان، وسایل اداری، حقوق فکری و… باشد. در ادامه شما را با انواع آورده‌های غیرنقدی که در تأسیس و ثبت شرکت‌های تجاری قابل استفاده هستند، آشنا می کنیم:
اموال مادی
اموال مادی، دارایی‌هایی هستند که وجود خارجی دارند و می‌توان آن‌ها را دید، لمس کرد یا اندازه‌گیری نمود. این اموال به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند:
اموال منقول: بر اساس ماده ۱۹ قانون مدنی، اموالی هستند که امکان جابه‌جایی از مکانی به مکان دیگر را بدون وارد آمدن آسیب به خود مال یا محل آن دارند. مانند خودرو، ماشین‌آلات، تجهیزات و اثاثیه اداری.
اموال غیرمنقول: طبق ماده ۱۲ قانون مدنی، این دسته از اموال آن‌هایی هستند که نمی‌توان آن‌ها را بدون آسیب به خودشان یا محل استقرارشان منتقل کرد. مانند زمین، ساختمان، آپارتمان یا کارگاه صنعتی.
اموال غیرمادی
این نوع دارایی‌ها فاقد وجود فیزیکی هستند، اما در عرف، جامعه و نظام حقوقی دارای ارزش شناخته‌شده‌ای می‌باشند. اموال غیرمادی معمولاً شامل حقوق یا امتیازاتی هستند که می‌توان آن‌ها را انتقال داد یا به عنوان آورده وارد شرکت کرد. از جمله:
حق اختراع
سرقفلی و حق کسب و پیشه
برند یا نام تجاری
علامت تجاری (لوگو، نشانه)
حق تألیف یا نشر
این دارایی‌ها می‌توانند ارزش بالایی داشته و در بسیاری از موارد موجب افزایش اعتبار و ارزش شرکت شوند.
روش‌های ارزیابی و تحویل آورده‌های غیرنقدی برای ثبت شرکت
یکی از اصول اساسی در فرآیند تأسیس شرکت‌های تجاری، لزوم ارائه آورده توسط سهامداران یا شرکا است. این آورده که به آن سرمایه نیز گفته می‌شود، می‌تواند به دو شکل نقدی و غیرنقدی در اختیار شرکت قرار گیرد. نحوه ارزیابی (تقویم) و تحویل آورده‌های غیرنقدی به دو روش اصلی انجام می‌شود:
۱. از طریق کارشناسان رسمی دادگستری
یکی از روش‌های متداول برای ارزیابی آورده‌های غیرنقدی، مراجعه به کارشناسان رسمی دادگستری است. در شرکت‌های سهامی، طبق ماده ۷۶ «لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت»، در صورتی که یک یا چند تن از مؤسسان، آورده‌ای غیرنقدی داشته باشند، باید پیش از دعوت مجمع عمومی مؤسس، نظر کتبی کارشناس رسمی وزارت دادگستری را در مورد ارزش این آورده‌ها اخذ کرده و آن را به عنوان بخشی از گزارش عملکرد، در اختیار مجمع قرار دهند. همچنین اگر مؤسسان برای خود امتیاز یا مزیتی خاص در نظر گرفته باشند، باید دلایل آن را نیز به همراه گزارش کارشناسی به مجمع ارائه کنند.
۲. از طریق توافق میان شرکای شرکت
در برخی موارد، خود شرکای شرکت نسبت به ارزیابی و تحویل آورده‌های غیرنقدی اقدام می‌کنند. در این روش، تمامی شرکا باید به ارزش‌گذاری انجام‌شده رضایت داشته باشند، چرا که این ارزیابی ممکن است مستقیماً بر حقوق و منافع آنان تأثیر بگذارد.
نکته حقوقی مهم
بر اساس رأی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری، کلیه شرکت‌های تجاری که قصد ثبت سرمایه غیرنقدی را در زمان تأسیس یا افزایش سرمایه دارند، باید ارزش‌گذاری اموال غیرنقدی را به تأیید کارشناس رسمی دادگستری برسانند و آن را به مرجع ثبت شرکت‌ها ارائه دهند. با این حال، در مواردی که شرکا شخصاً اقدام به ارزیابی آورده‌های غیرنقدی کنند و همگی بر آن توافق داشته باشند، ارائه گزارش کارشناس رسمی الزامی نیست.
